Deze gastcolumn verscheen op 22 juni 2022 op GoldRepublic

Centrale bankbestuurders vergelijken de koers van Bitcoin vaak met die van de tulpenmanie en gebruiken deze vaak als metafoor voor latere bubbels, zoals: de Mississippi bubbel en de South Sea bubbel van 1720, de Florida land bubbel van 1925, de Wall Street bubbel van 1929 en de dotcom bubbel van 2000. De grote vraag is of deze vergelijking juist is of dat deze mank gaat.

De grote rijkdom in Nederland in de 17e eeuw en de lage rente veroorzaakten een grote speculatiegolf in ons land, in wat destijds een Europese mode was: tulpen. De prijs daarvan steeg gedurende ruim twintig jaar gestaag. Maar het liep uit op een ongekende vorm van speculatie in de jaren 1635-1637: de allereerste – goed gedocumenteerde – speculatiebubbel uit de financiële geschiedenis.

Tot circa 1634 hielden alleen professionele kwekers en rijke hobbyisten zich bezig met de tulpenhandel. Naarmate de bollenprijzen stegen, raakten ook speculanten geïnteresseerd in de tulpenhandel. Niet om de tulpen zelf, maar om de stijgende prijzen en de verwachte winsten. Vanaf 1634 begonnen speculanten zich met de handel in te laten en begon een ongekende speculatiegolf te ontstaan.

In 1635 was de tulpenkoorts in volle gang. Een bol van de paarswitte papegaaitulp Viceroi, zie afbeelding, bracht een bedrag van 3.000 gulden op. Hetzelfde jaar kreeg Rembrandt van Rijn, op het hoogtepunt van zijn roem, slechts de helft daarvan betaald voor zijn grandioze schilderij Het feestmaal van Belsazar, met de getulbande Babylonische koning in al zijn glorie.

De tulpenprijzen begonnen steeds sterker te stijgen. In de winter van 1636 verdubbelden de prijzen van sommige bollen zelfs binnen een week tijd. De prijzen leken alleen maar te kunnen stijgen. Iedereen verdiende eraan. Dat verleidde veel Nederlanders ertoe ook mee te doen in de hoop snel rijk te worden. Ze staken alles wat ze bezaten in tulpenbollen. Tulpenbollen werden verkocht voor meer dan tien keer het jaarsalaris van een ervaren vakman. Op het hoogtepunt, begin februari 1637, leverde de Semper Augustus op een bollenveiling zelfs 10.000 gulden op, hetzelfde bedrag dat destijds werd betaald voor de duurste Amsterdamse grachtenpanden. En ter vergelijking: Rembrandt kreeg een jaar later opdracht om voor een bedrag van 1.200 gulden een schilderij te maken dat wereldberoemd zou worden als De Nachtwacht.

De verkoop van de Semper Augustus markeerde niet alleen het hoogtepunt maar ook het keerpunt van de tulpenmanie. Iedereen had deelgenomen aan de gekte: van burgemeesters tot arbeiders. Velen waren ook begonnen tulpenbollen te kweken. De prijzen waren veel te hoog opgedreven, terwijl het aanbod sterk leek te stijgen. Leek, want niemand wist hoeveel tulpen er op de markt zouden komen zolang de tulpenbollen nog in de grond zaten.

Enkele grote handelaren – de insiders – begonnen hun winsten stilletjes te verzilveren en afscheid te nemen van de markt. Dit gerucht verspreidde zich snel. Plotseling wilde iedereen zijn bloembollen verkopen. Toen duidelijk werd dat geen enkele koper meer bereid was bollen te kopen, ontstond paniek, want iedereen bleek nu zijn bollen te willen verkopen, terwijl er geen kopers meer voor te vinden waren. Bollen die een paar dagen daarvoor duizenden guldens opbrachten, bleken nu onverkoopbaar. De tulpenhandel klapte in elkaar en de prijzen kelderden.

De hele handel werd weggevaagd en de prijzen daalden met ruim 90 procent. Dat betekende het definitieve einde van de eerste grote bubbel en de eerste grote crash uit de financiële geschiedenis. De tulpenprijs was gereduceerd tot de prijs van zijn werkelijke waarde: tot een bloem voor in de vaas.

Tijdens de tulpenmanie verschenen kritische spotprenten

Er zijn een aantal belangrijke overeenkomsten en verschillen tussen de tulpenmanie van 1636-1637 en de Bitcoingekte van de laatste jaren, die we puntsgewijs zullenbehandelen.

Onderstaande afbeelding laat zien dat de tulpenmanie een klassieke bubbel was omdat de prijzen totaal in elkaar stortten.

Het verloop van de tulpenmanie

Bekijken we het koersverloop van Bitcoin dan zien we dat de munt eind 2017 implodeerde. Was de koers daarna op dat lage niveau gebleven, dan hadden we kunnen spreken van een klassieke bubbel. Maar de munt kwam daarentegen sterker dan ooit terug, hoewel er nu wel weer sprake is van een ruime halvering van de prijs sinds de top.

Bekijken we de overeenkomsten en de verschillen, dan kunnen we stellen dat tulpenbollen en Bitcoin twee totaal verschillende producten zijn, waarbij er bij de tulpen duidelijk sprake was van een bubbel, terwijl dat bij Bitcoin, dat afgelopen halfjaar opnieuw hard daalde, niet het geval is.

Dat centrale bankbestuurders vaak de Bitcoin vergelijken met de tulpenmanie is dus niet terecht. Temeer daar de tulpenmanie destijds voortvloeide uit een tijdperk gekenmerkt door innovatie op financieel en economisch gebied dat leidde tot een ijzersterke economische groei, ijzersterke centrale bank en harde valuta. De tulpenmanie leek dus meer op een groeistuip.

Bitcoin daarentegen is ontstaan door een infarct in het financiële systeem en het krankzinnige beleid van centrale banken dat economieën destabiliseert en valuta verzwakt. De uitspraken van centrale bankbestuurders lijken dan ook meer op pogingen om Bitcoin in de verdachtenhoek te zetten en om – in een laatste wanhoopspoging – de eigen valuta en daarmee hun eigen machtspositie veilig te stellen.

En dat is het grootste, belangrijkste en cruciale verschil. De tulpenmanie was een uitwas aan het begin van een gezonde, sterk opgaande financiële en economische cyclus. Bitcoin daarentegen is een uitvlucht uit een neergaand, ongezond financieel-economisch systeem, dat van krediet aan elkaar hangt en geleid heeft tot de grootste bubbel aller tijden die nu bezig is leeg te lopen.

Hoe zich dit cyclische proces voltrekt kunt u lezen op Geotrendlines, want daar houden we de geopolitieke, monetaire en financiële trends scherp in de gaten en publiceren we geregeld over de onderwerpen die we ook behandelen in ons boek Van Goud tot Bitcoin!

Klik hier om het boek Van Goud tot Bitcoin! te bestellen

Deze gastcolumn verscheen op 22 juni 2022 op GoldRepublic

drs. Eric Mecking is historicus, schrijver, spreker, financieel-economisch analist en adviseur. Hij heeft zich gespecialiseerd in cyclisch denken en beursanalyses. Zijn unieke cyclische beleggingssysteem - Trend Tracker - gebruikt hij om te handelen op de financiële markten en om de belangrijkste beursontwikkelingen bij te houden voor Geotrendlines.

Wilt u op de hoogte blijven van het laatste nieuws? Meld u dan aan voor onze wekelijkse update!